09.11.2023
Әлеуметтік ғылымдарда "Зорлық-зомбылық", "Қатыгездік" және "Агрессия" ұғымдары басқа адамға өзінің үстемдігі үшін зиян келтіретін мінез-құлық түрі ретінде қарастырылады. Қорқыту да осы санатқа жатады және саналы және ұзаққа созылған физикалық немесе психологиялық зорлық-зомбылық немесе қорлау ретінде түсіндіріледі.
ЮНЕСКО-ның соңғы есебіне сәйкес, әлем студенттерінің 30% - дан астамы қорлаудың құрбаны болды. Қазақстанда - әрбір бесінші оқушы. Қоғамдық пікірді жедел бақылау бюросының demoscore зерттеуі көрсеткендей, балалар арасында қорқытудың негізгі себептері: сыртқы түрі, киімдегі айырмашылықтар және өзін-өзі қорғай алмау.
Негізінен, қорқыту әрқашан мақсатты көздейді: азаптау, қорқыныш тудыру, көңіл-күйді түсіру, бағындыру, зардап шеккен тарапты қорлау.
Роберт Барон мен Дебора Ричардсон, шетелдік психологтар мен "Агрессия" кітабының авторлары балалар агрессивті мінез-құлық үлгілері туралы білімді үш көзден алады деп жазады: отбасы, құрдастар және бұқаралық ақпарат құралдарының әсері. Сондай-ақ ғалымдар өз кітабында агрессивті балалар балалар мен ата-аналар арасындағы қашықтық үлкен отбасыларда өсетінін атап көрсетеді.
Бүгінгі таңда қорқыту бүкіл әлемдегі білім беру ұйымдарында өзекті мәселе болып табылады деп айту сәнді. Әр елде жан-жақты сипаттағы әртүрлі алдын алу шаралары, сондай-ақ зорлық-зомбылықсыз білім беру ортасын сақтайтын заңдар бар.
Осыған қарамастан, білім беру ұйымдарында кінәліні табудың кез – келген әрекеті тоқтатылуы керек, өйткені мұғалімнің және зорлық-зомбылықтың барлық қатысушыларының міндеті-оны тоқтату және сыныптағы қалыпты, салауатты қарым-қатынасты қалпына келтіру.
Данияр Садвакасов
№5 ЖББМ әлеуметтік педагогы.