"Дүниежүзілік еңбекті қорғау күні"

Жыл сайын 28 сәуірде Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҰ) Дүниежүзілік еңбекті қорғау күнін атап өтеді. Тақырыптық күн шеңберінде ақпараттық-түсіндіру іс-шаралары (көрмелер, дөңгелек үстелдер, форумдар, конференциялар) өткізіледі, дәрістер ұйымдастырылады, еңбекті қорғау саласындағы проблемаларға жұртшылықтың назарын аударуға бағытталған мамандардың баяндамалары оқылады. Олардың ішінде жарақаттану, кәсіптік аурулар және өндірістік қызметпен байланысты өлім-жітім фактілерінің артуы. Әлемнің көптеген елдерінде биліктің, жұмыс берушілердің, кәсіподақтардың, ОТ мамандарының қатысуымен акциялар өткізіледі және іс-шаралар ұйымдастырылады.
Еңбек ұжымдарында, білім беру ұйымдарында практикалық сабақтар, сабақтар, тақырыптық роликтерді қарау өтеді.

2023 жылы Дүниежүзілік күннің тақырыбы "Қауіпсіз және салауатты жұмыс ортасы — еңбек саласындағы негізгі қағидат және құқық"деп жарияланды.
Бұл тақырып кездейсоқ жарияланбады-қауіпсіз өндірістік ортаны қалыптастыру мәселесі ХЕҰ-ны 2022 жылдың жазында жұмысшылар құқығының негізгі принциптерінің тізіміне енгізді. Осы себепті ХЕҰ-ның негізгі құжаттарының тізіміне еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы №155 Конвенция (1981) және еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауды қолдайтын негіздер туралы №187 Конвенция (2006) кірді.
Қазір еңбек саласындағы негізгі қағидаттар мен құқықтарға мәжбүрлі еңбектің барлық түрлерін алып тастау, бірігу еркіндігі және Ұжымдық келіссөздер құқығын нақты тану, балалар еңбегіне пәрменді тыйым салу, еңбек қауіпсіздігі мен гигиенасы, еңбек және жұмыспен қамту саласындағы кемсітушіліктің кез келген түрін пәрменді алып тастау жатады.
Дүниежүзілік еңбекті қорғау күнінің тарихы 1989 жылы, Канадада жұмыс орнында қайтыс болған жұмысшыларды еске алу акциясы өткен кезде басталады. Солтүстік американдықтардың үлгісін көптеген елдер ұстанды және 10 жылдан кейін акциялар бүкіл планетада дерлік өткізілді. 2003 жылы ХЕҰ бұл күнді ресми түрде атап өту идеясын ұсынды. Нәтижесінде дүниежүзілік акцияға Қазақстанды қоса алғанда 175 мемлекет қосылды. Жыл сайын жаңа тақырып бекітіледі. Мысалы, 2022 жылы ол еңбекті қорғауды оңтайландыруға және осы саланың болашағына арналды.
Филонова В.В.